Περί γύρης

Τη γύρη, οι μέλισσες τη συλλέγουν, την αποθηκεύουν και τη χρησιμοποιούν για να καλύψουν τις πρωτεϊνικές τους ανάγκες. Στην πραγματικότητα η γύρη αποτελεί τη  μοναδική πηγή πρωτεϊνών για την κυψέλη.

Χωρίς τη γύρη, η ωοτοκία της βασίλισσας σταματάει καθώς δεν υπάρχει πρωτεϊνική τροφή η οποία είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη του γόνου. Η ετήσια  κατανάλωση μιας κυψέλης σε γύρη, λέγεται ότι είναι 35-40 κιλά. Πέρα από τις πρωτεΐνες, η γύρη είναι πλούσια σε βιταμίνες, απαραίτητα αμινοξέα, ένζυμα και ιχνοστοιχεία. 

αποθηκευμένη γύρη διαφορετικής φυτικής προέλευσης

 Η γύρη αποτελείται από γυρεόκκοκους. Οι γυρεόκοκοι έχουν ένα ανθεκτικό περίβλημα, το σπορόδερμα, το οποίο προστατεύει το αρσενικό γενετικό υλικό των φυτών.

διάφοροι γυρεόκοκοι σε μεγένθηση

Κάθε στήμονας παράγει δισεκατομμύρια γυρεόκοκων. Οι γυρεόκοκοι διαφέρουν σημαντικά από είδος σε είδος, τόσο στο μέγεθος (από 5 – 250 μm), όσο στο σχήμα. Διαφέρουν επίσης και στο χρωματισμό τους. Έτσι, βλέπουμε γύρη με κίτρινο ανοιχτό χρώμα (έλατου), γκρι-πράσινο (αχλαδιάς), κίτρινο – πορτοκαλί (καστανιάς), χρυσοκίτρινο (καλαμποκιού), σκούρο γκρι-μπλε (παπαρούνας), κ.α.   

Τα φυτά ανάλογα με το τι βοηθάει στην επικονίαση τους, διακρίνονται σε εντομόφιλα, αερόφιλα, και ζωόφιλα . Από τα εντομόφιλα φυτά, το 80% τα επικονιάζει η μέλισσα, ενώ περισσότερα από 300  καλλιεργούμενα είδη επικονιάζονται απ αυτή.

Τα ταξίδια της μέλισσας έχουν ανθική σταθερότητα. Αυτό σημαίνει ότι «επισκέπτεται» άνθη μόνο του ίδιου είδους με αποτέλεσμα να μεταφέρει τους γυρεόκκοκους, συμβάλλοντας στη επικονίαση

 

Πέρα από την αποθηκευμένη καθαρή γύρη, γύρη υπάρχει, σε μικρότερες φυσικά ποσότητες, και στα άλλα προϊόντα κυψέλης όπως μέλι, το βασιλικό πολτό, την πρόπολη.

Αποτελεί μάλιστα κριτήριο για την ταυτοποίηση του είδους του μελιού. Έτσι για να χαρακτηριστεί ένα μέλι «θυμαρίσιο», πρέπει οι γυρεόκκοκοι θυμαριού που περιέχει, να είναι περισσότεροι ή ίσοι με το 18% του συνόλου των γυρεοκκόκων που βρίσκονται στο συγκεκριμένο μέλι, ενώ στο «καστανόμελο» η αντίστοιχη περιεκτικότητα φθάνει στο  87 %.

 

Ο μελισσοκόμος συλλέγει τη γύρη τοποθετώντας στην είσοδο της κυψέλης τη λεγόμενη γυρεοπαγίδα.   

Από τον άνθρωπο, η γύρη χρησιμοποιείται ως συμπλήρωμα διατροφής, ακόμα και σαν τροφή, αφού 100 γραμμάρια γύρης είναι ισοδύναμα με 500 γραμμάρια βοδινού κρέατος.

Η γύρη περιέχει βιολογικά ενεργές ουσίες που βοηθούν στη καλή φυσική κατάσταση του οργανισμού.

Επίσης, τη γύρη αποδίδουν διάφορες ιδιότητες όπως:

 Προφυλάσσει τον οργανισμό από εγκεφαλικές αιμορραγίες.

Βοηθάει στην καλή λειτουργία των γενετικών αδένων.

Βοηθάει στη διανοητική λειτουργία.

Συμβάλει στην ενίσχυσης της καρδιακής συστολής.

Βελτιώνει την κατάσταση σε άτομα που πάσχουν από ήπιες αλλεργίες.

Βοηθάει στην ρύθμιση του μεταβολισμού.

Έχει διουρητική δράση.

 Η κατανάλωση της γύρης γίνεται αυτούσια όπως είναι, ή αναμεμιγμένη στο μέλι με αναλογία 1:2, ή διαλυμένη σε κάποιον χυμό. 

Μία κουταλιά της σούπας  (13-15 γραμμάρια) ημερησίως καλύπτει ικανοποιητικά  της ανάγκες του οργανισμού σε πρωτεΐνες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Η  κατανάλωση όμως, πρέπει να ξεκινήσει από μικρότερες ποσότητες. Ένα  κουταλάκι του γλυκού στην αρχή και σιγά - σιγά αύξηση στο κουτάλι της σούπας. Για τα ευεργετικά αποτελέσματα της γύρης πρέπει η κατανάλωσή της να γίνεται χωρίς διακοπή για 4-6 μήνες.

Κλάδεμα αμπελιού

«Γενάρη μήνα κλάδευε, φεγγάρι μην κοιτάζεις». Η πατροπαράδοτη αυτή παροιμία μάς υπενθυμίζει ότι ήρθε ο καιρός για κλάδεμα. Βέβαια, οι πρόγονοί μας χρησιμοποιούσαν το παλιό ημερολόγιο, με το οποίο σήμερα έχουμε 13 μέρες διαφορά.  Έτσι σήμερα,  που είναι 20 Ιανουαρίου,  με το παλιό ημερολόγιο είναι  7 Ιανουαρίου.  Πάντως, ακόμη και έτσι, «είμαστε μέσα», έχουμε δηλαδή Γενάρη.

Το κλάδεμα είναι μια απαραίτητη εργασία που πρέπει να γίνει στο αμπέλι, γιατί χωρίς κλάδεμα το αμπέλι δεν καρποφορεί κάθε χρόνο και το σχήμα που παίρνει,  δεν βοηθάει καθόλου στην καλλιέργεια του.

Στο κλάδεμα, οι βασικές γνώσεις για το ίδιο το φυτό, είναι απαραίτητες. Στην προκειμένη περίπτωση, πρέπει να ξέρουμε ότι το αμπέλι:

•   Ακροβλαστεί  και ακροκαρπεί. Δηλαδή, αν αφήσουμε μια κληματσίδα ακλάδευτη, θα βλαστήσει στα τελευταία μάτια και εκεί θα καρπίσει.

·         «Πετάει» τις ζωηρότερες κληματσίδες στο ψηλότερο σημείο της κληματσίδας
  

·         Ανάλογα με την ποικιλία του, δεν έχει τα ίδια γόνιμα μάτια.

o   Για παράδειγμα, Ξινόμαυρο στα 1-2 μάτια, Μοσχάτο Αμβούργου 1-2 μάτια (γόνιμος είναι και ο τυφλός της βάσης), Cabernet Sauvignon  για ξηροθερμικά κλίματα 3-4 μάτια, Sauvignon blanc 2-3 μάτια, Σουλτανίνα αμολυτές των 8-12 ματιών. 

 

Έτσι, κατά τη διάρκεια του κλαδέματος πρέπει να:

·         Επιλέγουμε να αφήσουμε τις κληματσίδες που έχουν μέτριο πάχος και είναι υγιείς, είναι «ψημένες» – ώριμες και έχουν το χρώμα της ποικιλίας, χωρίς στίγματα.

·         Ρυθμίζουμε το φορτίο του αμπελιού μας (παραγωγή). Το φορτίο καθορίζεται από τον αριθμό των ματιών που αφήνουμε ανά πρέμνο. Για τα επιτραπέζια σταφύλια αφήνουμε 20 - 30 ή και περισσότερα μάτια. Για τα κρασοστάφυλα αφήνουμε περίπου τα μισά 12 έως 15.

 

·         Φροντίζουμε ώστε η κλήση της τομής που κάνουμε πάνω από το τελευταίο μάτι, να γέρνει αντίθετα από τη θέση του ματιού.

 

 

λάθος

·         Απολυμαίνουμε τα εργαλεία που χρησιμοποιούμε, όχι μόνο στην αρχή, αλλά και κατά την διάρκεια του κλαδέματος. Επίσης πρέπει να απολυμαίνονται και οι χονδρές τομές στο ξύλο.

 

·         Αφήνουμε τα «ύποπτα» για πιθανές ασθένειες κλήματα, που συναντάμε, για το τέλος.

·         Μαζεύουμε τις κληματίδες από το αμπέλι μας και τις απομακρύνουμε ή τις καίμε, γιατί αν μείνουν μέσα, πολλαπλασιάζουν τις εστίες μόλυνσης για πολλές ασθένειες. 

·         Ραντίζουμε μετά το κλάδεμα, με ένα χαλκούχο σκεύασμα π.χ Kocide 250 gr/100 L.

·         Τέλος, να μην ξεχνάμε να κρατήσουμε κληματσίδες, για να τις χρησιμοποιήσουμε για  εμβολιασμούς.  

 

Χειροποίητο φυσικό σαπούνι

Μετά από περίπου ένα χρόνο ενασχόλησης με την παραγωγή φυσικών σαπουνιών από ελαιόλαδο και έχοντας αποκτήσει πλέον σχετική εμπειρία και γνώση, έχω να επισημάνω ορισμένα σημαντικά θέματα που αφορούν την οικιακή σαπωνοποίηση, ώστε να έχουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. Άλλωστε, ο σκοπός κάθε επίδοξου σαπωνοποιού είναι να παράξει  ένα σαπούνι υψηλής ποιότητας, που θα είναι αγνό και του οποίου η σύνθεση θα αποτελείται από τα καλύτερα υλικά της φύσης.

Λοιπόν,

Το σαπούνι είναι ένα άλας και ως τέτοιο, είναι αποτέλεσμα χημικής αντίδρασης όξινου υλικού και αλκαλικού υλικού. Όσον αφορά το οξύ (δηλαδή τα έλαια), η αλήθεια είναι ότι το ελαιόλαδο, παρόλο που παρέχει πράγματι όλες εκείνες τις ευεργετικές ιδιότητες στο δέρμα μας, δεν είναι αρκετό, ώστε να παραχθεί ένα σαπούνι το οποίο να είναι ελκυστικό στην εμφάνιση, ούτε και να κάνει τον αφρό που έχουμε συνηθίσει. Έτσι, παρόλο που έχουμε ένα πράγματι αγνό σαπούνι, αυτό δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες μας.

Έτσι,

Θεωρώ ότι η συμμετοχή του ελαιόλαδου σε ένα 80% των ελαίων, είναι αρκετό. Το 20% μπορεί να αντικατασταθεί από επίσης φυτικά ελαία τα οποία κάνουν το σαπούνι μας ομορφότερο και αφρώδες αλλά επίσης το εμπλουτίζουν με επιπλέον ωφέλημα συστατικά. Τέτοια έλαια είναι το καστορέλαιο, το φοινικέλαιο, το έλαιο καρύδας, το έλαιο jojoba, κ.α.

Παρόλο που εντυπωσιάζεται κανείς από την ποικιλία «ειδικών» χρωμάτων για σαπούνια που κυκλοφορούν στο εμπόριο,  καλό είναι να παραμείνουμε πιστοί στα χρώματα που γενναιόδωρα μας προσφέρει η ίδια η φύση.  Έτσι από τα παράξενα μπλε και κόκκινα χημικά χρώματα, ας προτιμούμε το καφέ που δίνει π.χ. το κακάο, το μωβ της λεβάντας, το κίτρινο και πορτοκαλί των εσπεριδοειδών, το κοκκινωπό της κανέλας, το πράσινο της σπιρουλίνας κ.α. Αυτά, δεν θα δώσουν μόνο χρώμα στο σαπούνι μας, αλλά και πλούσιο άρωμα.

Σημαντικό ρόλο επίσης διαδραματίζουν  οι αναλογίες των συστατικών. Όλα τα φυσικά συστατικά έχουν τα δικά τους χαρακτηριστικά, επομένως ανάλογα με το τι αποτέλεσμα θέλουμε, (π.χ. μεγαλύτερη ενυδάτωση, ηπιότερο Ph, πλουσιότερο αφρό, επιπλέον μαλακτική δράση κ.α.), προσαρμόζουμε και την συνταγή μας. Ιδιαίτερη προσοχή επίσης χρειάζεται και στη χρήση των βοτάνων και των αιθέριων ελαίων, τα οποία βέβαια ενισχύουν θρεπτικά το σαπούνι, αλλά πάντα ενυπάρχει ο κίνδυνος εμφάνισης κάποιας αλλεργίας.

 

Τέλος, για ένα άριστο προϊόν, η τήρηση των σωστών θερμοκρασιών κατά τη διαδικασία της σαπωνοποίησης αλλά και κατά την ωρίμανση , είναι απαραίτητα. Η θερμοκρασία  των 27 βαθμών κελσίου αποδείχθηκε η καταλληλότερη. Αλλά και η φροντίδα ώστε το σαπούνι να ωριμάζει σε ζεστό, ήρεμο μέρος, απέδωσε τα μέγιστα. 

 

Ελαιόλαδο και οξύτητα - οξυμέτρηση

Η οξύτητα είναι το βασικότερο κριτήριο ποιοτικής αξιολόγησης του ελαιόλαδου και είναι αυτή που καθορίζει επίσης και την εμπορική του αξία.

Στην ουσία, ο βαθμός οξύτητας υποδηλώνει την περιεκτικότητα του ελαιόλαδου σε ελαϊκό οξύ.

Ο τρόπος συγκομιδής, αποθήκευσης και έκθλιψης μπορεί να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την τελική οξύτητα του ελαιόλαδου.

Η οξύτητα εκφράζεται σε γραμμάρια ελεύθερου ελαϊκού οξέος ανά 100 γρ. ελαιόλαδου και αποτελεί το βαθμό οξύτητάς του.

Η οξυμέτρηση ελαιόλαδου είναι μια απλή διαδικασία που απαιτεί λίγα χημικά αντιδραστήρια και κάποια απλά εργαστηριακά όργανα.

 Χημικά Αντιδραστήρια:

 

1. Εμπειρικό διάλυμα  (14,2 gr ΝαΟΗ σε 1 λίτρο αποσταγμένου νερού)
2. Δείκτη φαινολοφθαλεϊνης 1%
3. Καθαρό οινόπνευμα 95%

 

Εργαστηριακά Όργανα:

 

1. Προχοϊδα 
2. Κωνική φιάλη
3. Ογκομετρικός κύλινδρος 11 ml



Οξύτητα 0,4

Διαδικασία:

 

1. Ογκομετρώ 11 ml ελαιόλαδου και το ρίχνω στην κωνική φιάλη. Ξεπλένω τον ογκομετρικό σωλήνα 2 φορές με καθαρό οινόπνευμα (95%) και το ρίχνω και αυτό στην κωνική φιάλη.
2. Ρίχνω επίσης μέσα στην κωνική φιάλη και 3-4 σταγόνες δείκτη φαινολοφθαλείνης  (1%).
3. Στην προχοϊδα βάζω το εμπειρικό διάλυμα. Ανοίγω την στρόφιγγα της προχοϊδας και αφήνω λίγο - λίγο  το εμπειρικό διάλυμα να πέφτει στην κωνική φιάλη. Το περιεχόμενο αρχίζει και αλλάζει χρώμα. Ανακινώ διαρκώς   έως ότου το κοκκινωπό χρώμα σταθεροποιηθεί.
4. Τότε, σταματώ τη ροή του εμπειρικού διαλύματος και βλέπω πόσα ml καταναλώθηκαν. Όσα ml εμπειρικού διαλύματος καταναλώθηκαν, τόση είναι και η οξύτητα του ελαιόλαδου, (π.χ. 1 ml εμπειρικού διαλύματος ίσον 1 βαθμό οξύτητας ελαιόλαδου κ.ο.κ).

 

 

 

Σημείωση: Για να μπορεί ένα ελαιόλαδο να χαρακτηρισθεί ως Έξτρα Παρθένο Ελαιόλαδο, η οξύτητά του δεν πρέπει να υπερβαίνει την τιμή 0.8 (οξύτητα).