34. Γράδα και αλκοολικοί βαθμοί (%vol)

Τα γράδα είναι βαθμοί της κλίμακας Cartier. Μια κλίμακα που καθιερώθηκε το 1771 για τη μέτρηση του ποσοστού αλκοόλης σε ένα υδατικό διάλυμα. Πρόκειται για μία αυθαίρετη κλίμακα που εκτίνεται από το 10 έως το 45. Το 10 αντιστοιχεί στο καθαρό νερό και το 45 στην καθαρή 100% αιθυλική αλκοόλη.  Είναι δε, βαθμονομημένη στους 10 βαθμούς θερμοκρασίας Reaumur *, η οποία χρησιμοποιήθηκε κατά τον 18^ο αιώνα, (μιλάμε δηλαδή για σύγχρονα πράγματα!).

Η κλίμακα των γράδων αντικαταστήθηκε το 1824 από την κλίμακα του Gay-Lssac (%  κατ΄ όγκο περιεκτικότητα αιθυλικής αλκοόλης στο νερό-vol).

 

Η κλίμακα των γράδων έχει καταργηθεί.  Μάλιστα, απαγορεύεται η χρήση της κλίμακας αυτής, για εμπορικές συναλλαγές, σε όλες τις χώρες.

 

 Χρησιμοποιείται ακόμα από κάποιους, κυρίως γιατί έτσι τους μεταδόθηκε μέσα από την προφορική παράδοση του τόπου τους, έστω και αν πλέον γνωρίζουν ότι είναι μια απαγορευμένη και αυθαίρετη κλίμακα χωρίς καμία λογική.

 

 

 

 

Την αντιστοιχία μεταξύ βαθμών γράδων και vol μπορούμε να τη βρούμε μόνο μέσω ειδικών πινάκων. Δεν υπάρχει μαθηματική σχέση ανάμεσα στις δύο κλίμακες.

Όπως αυθαίρετη είναι η κλίμακα των γράδων, έτσι αυθαίρετα είναι και αυτά που διαβάζει κανείς στο διαδίκτυο σχετικά με το θέμα. Για παράδειγμα, διαβάζω ότι 1 βαθμός σε γράδα αντιστοιχεί σε 2 βαθμούς vol. Μάλιστα κάνουν και αναγωγές γράφοντας ότι τα 10 γράδα αντιστοιχούν σε 20 vol, τα 20 γράδα σε 40 vol, κτλ Στην πραγματικότητα, τα 10 γράδα είναι 0 vol και τα 20 γράδα, 50 vol. Αλλού διαβάζω ότι ο συντελεστής αντιστοίχισης είναι 2,5. Αυτό που θέλω να διευκρινιστεί είναι ότι απλώς δεν υπάρχει κανένας συντελεστής. Αν κάποιος  προσπαθήσει να βγάλει έναν συντελεστή, θα δει ότι αυτός παίρνει τιμές από το 0 έως το 2,68 ανάλογα με την περιοχή της κλίμακας. Μάλιστα, ακόμη και στα ίδια τα αλκοολόμετρα, υπάρχει απόκλιση. Παραθέτω φωτογραφίες από δύο αλκοολόμετρα που έχω στην κατοχή μου, ένα καινούριο και ένα τουλάχιστον 50 χρόνων. Σε αυτά φαίνεται και η διαφορά στις αντιστοιχίες γράδων και vol.

Το καινούριο

 

Το παλιό

 Πάντως, δεν αρκεί μόνο η μέτρηση των γράδων ή των % vol. Για να γίνει σωστά μέτρηση, συγχρόνως με τη μέτρηση vol, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και η θερμοκρασία. Έχοντας τις δύο τιμές, διορθώνουμε με τη βοήθεια των σχετικών πινάκων. Έτσι, αν το αλκοολόμετρο, το οποίο είναι κατασκευασμένο για μέτρηση στους 15^ο C, δείχνει 50 vol και η θερμοκρασία μέτρησης είναι 20^ο C, τότε η σωστή περιεκτικότητα σε vol είναι 48,2 vol.

 

 

Reaumur-Celsius-Farenheit

 

 

 

 

 

 

 

 

  

 

* Σημ. Η κλίμακα  Réaumur  είναι θερμομετρική κλίμακα, όπου: (0 =  σημείο τήξεως του πάγου ή πήξεως του νερού και 80 = σημείο βρασμού του νερού). Η μετατροπή της στην κλίμακα Κελσίου γίνεται σύμφωνα με τη σχέση: C/5 = R/4, όπου C = θερμοκρασία στην κλίμακα Κελσίου και R = θερμοκρασία στην κλίμακα Réaumur.